Na dom energooszczędny głosuje kieszeń a może moda ekologiczna? Dom pasywny ma podobny elektorat. A kto zagłosuje na dom autonomiczny? Skojarzenie z samochodami autonomicznymi lub sztuczna inteligencją AI która przejmuje władzę nad właścicielem domu to skojarzenia prosto z Netflixa – dział filmów SF. Pora aby oswoić nieco te terminy dla Ciebie – budowniczego nowego domu. Prawda jest taka, że stoimy w obliczu prawdziwej klęski! Klęski nazywanej klęską urodzaju. Postęp techniczny w dziedzinie budownictwa otwiera zupełnie nowe perspektywy przed osobami, które planują budowę własnego domu. Ilość nowości przyprawia o zawrót głowy, a ich wybór wymaga od inwestorów poszerzenia wiedzy i skorzystania z profesjonalnego doradztwa.
Od nowoczesnego domu wymagamy przede wszystkim tego, żeby był energooszczędny. Przekłada się to w końcu na zawartość naszych portfeli – mniejsze ilości zużywanej energii oznaczają mniejsze wydatki. Każda technologia, która pomaga w osiągnięciu tego celu, zyskuje zainteresowanie inwestorów. Zanim jednak przejdziemy do omówienia całego systemu nowoczesnych technologii, warto wyjaśnić podstawowe pojęcia.
Dom energooszczędny a dom pasywny
Jakie są parametry domu energooszczędnego? Jest to koncepcja już dość dobrze znana. Przygotowanie odpowiedniego projektu nie nastręcza też większości architektów poważniejszych trudności. Podstawowe wymagania dla domu energooszczędnego są następujące:
• grubsza izolacja ze średnim współczynnikiem U poniżej 0,2 W/(m2•K); standardowo dla warunków polskich oznacza to zastosowanie izolacji o szerokości 20-25 cm dla ścian, 30 cm dla dachu, 20 cm dla podłogi;
• okna o współczynniku przenikania ciepła U poniżej 1,3 W/(m2•K);
• likwidacja mostków cieplnych;
• wentylacja mechaniczna z rekuperacją (odzyskiem ciepła), dodatkowo wskazany gruntowy wymiennik ciepła;
• zwarta bryła (korzystny współczynnik powierzchni ścian zewnętrznych do kubatury A/V) – pozwala na zmniejszenie zużycia energii do ogrzewania budynku o 30-50% w stosunku do domu tradycyjnego.
Wymogi energooszczędności, a więc ustalenie zapotrzebowania na energię na poziomie mniejszym niż 60-70 kWh/(m2•rok), może spełnić obecnie właściwie każdy nowy budynek. Nie jest konieczny wybór projektu innowacyjnego architektonicznie. Dom o wyższych parametrach (pasywny) wymaga już przygotowania specjalnego projektu. Poniżej przedstawimy najważniejsze parametry takiego domu.
Prosta bryła
Rezygnacja z dużej powierzchni to dobra droga do domu taniego w budowie i użytkowaniu. Im większa przestrzeń, tym większe koszty inwestycyjne i eksploatacyjne. Ważne jest też nadanie budynkowi zwartej bryły. Może to być na przykład
1. budynek na planie prostokąta,
2. z prostym dwu, a najlepiej jednospadowym dachem, a także
3. małą ilością tzw. mostków termicznych, a więc narożników i różnych ostrych krawędzi, lukarn i wykuszy, przez które ucieka najwięcej ciepła.
Budowa dom o zwartej, prostej bryle oznacza też zmniejszenie kosztów inwestycyjnych.
Poważnym problemem mogą być balkony lub tarasy. Nieocieplona płyta balkonu lub tarasu jest przyczyną znacznych strat ciepła (jest połączona ze stropem). Trudno jednak wyobrazić sobie wymarzony dom bez pięknego tarasu na którym możemy witać dzień smakiem porannej kawy lub delektować się relaksującym zachodem słońca. Pewnym rozwiązaniem jest oparcie balkonu/tarasu na własnej konstrukcji, albo użycie specjalnych łączników między stropem a płytą balkonu/tarasu, tak by ściana budynku była w zupełności izolowana.
Wykorzystanie słońca
Największa elewacja budynku powinna zostać usytuowana od południa, najmniejsza zaś od północy. Zaleca się projekty domów z dachem jednospadowym, które umożliwiają takie rozplanowanie elewacji. Chociaż ze względu na parametry działki (kształt, położenie) nie zawsze jest to możliwe, to nieznaczne odchylenie nie powinno nas martwić, nie wpływa bowiem radykalnie na ilość ciepła docierającego do budynku. Należy też pamiętać, że wykorzystanie słońca do ogrzewania budynku może być efektywne jedynie wówczas, kiedy znajdują się w nim elementy umożliwiające akumulowanie energii, w przeciwnym wypadku komfort cieplny w pomieszczeniach mieszkalnych kończyłby się wraz z zachodem słońca lub nawet przy niewielkim zachmurzeniu. „Akumulatory” ciepła to przede wszystkim przegrody wewnętrzne. Najważniejszą z nich jest ściana wewnętrzna znajdujące się naprzeciw okna. Powinna być możliwie masywna (szerokość: 20 – 45 cm). Również pomalowanie ściany na ciemny kolor może zwiększyć jej „akumulacyjność” nawet o 3⁄4 względem ściany w kolorze białym. Natomiast pozostałe ściany w pokoju powinny być jak najjaśniejsze, by mogły odbijać i rozpraszać promienie słoneczne. Efektywne wykorzystanie ściany wewnętrznej jako „akumulatora” oznacza jednak konieczność ograniczenia głębokości pomieszczenia. Ściana powinna znajdować się jak najbliżej południowego okna, a odległość ta nie powinna przekraczać 2,5-krotnej jego wysokości.
Okna
Istotne znaczenie ma też wykorzystanie okien. Warto pamiętać, że tylko okna usytuowane pod odpowiednim kątem względem stron świata umożliwią wykorzystanie energii dostarczanej przez słońce. Dlatego najwięcej przeszkleń powinno się znajdować od południa i zachodu, natomiast od strony północnej lepiej nie umieszczać ich wcale.
Rozplanowanie pomieszczeń
Zastosowanie kilku rozwiązań dotyczących aranżacji wewnętrznej przestrzeni domu jest kolejnym elementem, który może sprzyjać poprawie charakterystyki energetycznej budynków mieszkalnych. Można na przykład podzielić pomieszczenia mieszkalne na trzy strefy ze względu na wysokość temperatury, którą chcemy w nich uzyskać.
1. Pomieszczenia techniczne mogą być chłodniejsze – 16°C,
2. od kuchni i sypialni nie wymagamy najwyższego komfortu termicznego – 18-20°C,
3. pokój dzienny i łazienka powinny zapewniać więcej ciepła – 20-22°C.
Odpowiednia aranżacja polegać będzie na takim usytuowaniu poszczególnych części domu, aby pomieszczenia z tej samej „grupy termicznej” ze sobą sąsiadowały, albo znajdowały się jedno nad drugim. Należy też pamiętać, że najbardziej energochłonne grupy pomieszczeń powinny być właściwie rozplanowane względem stron świata. Wskazane jest umieszczanie od strony północnej garażu, schowków, garderoby, kotłowni, składu opału i innych pomieszczeń pomocniczych. Będą one tworzyć rodzaj buforu, chroniącego pozostałą część domu przed wychłodzeniem. Modelowym rozwiązaniem jest zaizolowanie termiczne tej części budynku nie tylko od zewnątrz, ale i od strony wnętrz cieplejszych. Część mieszkalna domu ma wówczas dodatkowe zabezpieczenie przed utratą komfortu cieplnego. W buforze można ponadto umieścić kuchnię lub pralnię, bo są to pomieszczenia z dość dużymi własnymi zyskami ciepła.
Odzysk ciepła
Nawet jeśli wybudujemy dom odpowiednio ocieplony, zaizolowany i nasłoneczniony, to przy niesprawnym systemie wentylacji, zapotrzebowanie na energię do ogrzewania powietrza dostarczanego do budynku przesądzi o wzroście kosztów jego utrzymania. Rozsądnym rozwiązaniem jest zastosowanie wentylacji mechanicznej z rekuperacją, której zasadą działania jest odzyskiwanie ciepła ze zużytego powietrza usuwanego na zewnątrz.
Ocieplenie budynku
Zastosowanie odpowiednio grubej warstwy izolacji termicznej ścian, podłóg i dachu wymaga zaangażowania większych środków, pozwala wszakże na zdecydowanie obniżenie zapotrzebowania na ciepło. Szczególne znaczenie ma eliminacja mostków cieplnych, czyli miejsc izolowanych gorzej niż pozostałe przegrody.
Domy autonomiczne
Przykładem radykalnego zastosowania koncepcji domu pasywnego są tzw. domy autonomiczne. Miesięczne wydatki na utrzymanie takiego domu o powierzchni użytkowej 200 m2 nie przekraczają 200 zł! Za taki stan rzeczy odpowiada cały system nowoczesnych instalacji:
• panele fotowoltaiczne – są źródłem energii elektrycznej, pozwalają ograniczyć pobór prądu z sieci miejskiej (nadwyżka energii może być sprzedana), stanowiąc zabezpieczenie na wypadek dłuższego braku słońca;
• kolektory słoneczne – służą do podgrzewania wody użytkowej;
• pompa ciepła – służy do ogrzewania domu przy pomocy energii gruntu przy niewielkim zużyciu energii elektrycznej;
• wentylacja mechaniczna z systemem rekuperacji – odzyskuje ciepło ze zużytego powietrza, które jest usuwane z budynku, pozwala obniżyć zapotrzebowanie budynku na energię cieplną;
• zbiornik na deszczówkę – woda trafia do specjalnego zbiornika, a następnie może być wykorzystana do podlewania, prania, spłukiwania toalety;
• turbina wiatrowa oraz biooczyszczalnia, która pozwala na rezygnację z przyłącza do miejskiej sieci kanalizacyjnej.
Podsumowanie
Powyżej zrobiliśmy dla Ciebie zestawienie cech a także zalet każdego z wymienionych w tytule rozwiązań. Bardzo się cieszymy, że nie my musimy podejmować decyzję w którym kierunku iść. Jednocześnie prawda jest taka, że każdy z nich jest dobry. Wybór zależy od Twojej kieszeni, gustu, przekonań i paru innych czynników. Jeżeli poza tym artykułem możemy coś jeszcze wyjaśnić – napisz lub zadzwoń do nas – jesteśmy otwarci na Twoje pytania.
