Coś się zmienia w świadomości społecznej. Inwestorzy planujący budowę własnego domu zaczynają przychylnym okiem patrzeć na nowe rozwiązania techniczne w dziedzinie ogrzewania budynków. Szacuje się, że w naszym klimacie jakieś 2/3 kosztów utrzymania domu jednorodzinnego związane jest z jego ogrzewaniem. Nic w tym dziwnego, że od nowoczesnego domu wymagamy przede wszystkim, żeby był energooszczędny. Przekłada się to w końcu na zawartość naszych portfeli – stosując tanie pod względem eksploatacji źródło ciepła zapłacimy niższe rachunki. Warto zatem usystematyzować naszą wiedzę na temat pomp ciepła. Spróbujmy dokonać rachunku zalet i wad tego systemu ogrzewania. Kalkulatory w dłoń – zapraszamy do analizy i “rachunku sumienia”.
Wady pomp ciepła
Pierwszym i koronnym argumentem przeciwko pompom ciepła są wysokie nakłady inwestycyjne związane z takim systemu grzewczym. Istotnie, choć całkowity koszt budowy instalacji wraz z wszystkimi niezbędnymi akcesoriami w ciągu ostatnich lat uległ obniżeniu prawie o połowę, nakłady inwestycyjne związane z tym systemem nie należą do niskich. Zakup pompy ciepła o mocy 7-10 kW to wydatek rzędu 20 000 zł, roboty ziemne związane z przygotowaniem do pracy dolnego źródła to ok. 15 000 zł, wreszcie cena zasobnika c. w. u. waha się granicach 2000-6000 zł. Razem daje to kwotę 30 000-40 000 zł. Ceny pomp ciepła typu powietrze-woda zaczynają się od 20 000 zł, a dodatkową zaletą tego rozwiązania jest również brak kosztów związanych z instalacją gruntową.
Koszty inwestycyjne nie należą zatem do najniższych. Tu jednak poczynić musimy kilka bardzo ważnych zastrzeżeń.
Wada dodatnia nr 1
Po pierwsze, planując użycie pompy ciepła do ogrzewania domu, nie musimy projektować budowy komina, pomieszczenia technicznego, ani miejsca na skład opału, a to daje nam dodatkowe, dość duże oszczędności.
Wada dodatnia nr 2
Po drugie warto rozważyć wybór pompy ciepła w przypadku działki bez dostępu do sieci gazowej lub wówczas, gdy koszt wykonania przyłącza gazu ziemnego będzie nadmiernie wysoki (np. przy długości przyłącza rzędu kilkuset metrów). W takim przypadku koszt instalacji systemu z pompą ciepła nie należałby wcale do nazbyt wysokich (koszty instalacji z kotłem na gaz ziemny: przyłącze – 5000-12 000 zł, komin spalinowy – 3000-4000 zł, kocioł grzewczy z zasobnikiem c.w.u. – 5000-12 000 zł).
Wada dodatnia nr 3
Po trzecie, zupełnie nowy kontekst dla planowania wydatków związanych z budową lub termomodernizacją domu jednorodzinnego tworzy w naszym kraju walka o czystość powietrza. W przeciwieństwie do osławionej walki o pokój, walka ta raczej nie wyciśnie krwi, ani nawet choćby potu z inwestorów. Nowe rządowe programy wspierania inwestorów, takie jak Czyste powietrze, promują wykorzystanie na szeroką skalę technologii czystych i bezemisyjnych. Kwota dofinansowania może wynosić nawet 90% kosztu inwestycji, a wysokość dotacji zależy od miesięcznego dochodu w gospodarstwie domowym (maksymalne dofinansowanie przy dochodzie do 600 zł na osobę). Program Czyste powietrze spotkał się już z dość duża krytyką, należy się zatem liczyć z jego modyfikacją w kierunku jeszcze bardziej korzystnym dla inwestorów.
W przedstawieniu Sceny Faktu Teatru Telewizji pt. Mord założycielski jeden z bohaterów mówi do drugiego: Wasz wywód otworzył mi oczy. Niby to wszystko wiedziałem wcześniej, ale to wy byliście w stanie połączyć odległe od siebie fakty w spójną całość. Ciągniemy więc wywód dalej.
Duża powierzchnia działki
Kolejne wady pomp ciepła również należą do kategorii zdecydowanie możliwych do przezwyciężenia. W przypadku pompy typu grunt-woda w celu zainstalowania kolektora płaskiego konieczne jest dysponowanie odpowiednio duża powierzchnią. Przy podłożu gliniastym i wilgotnym powierzchnia kolektora powinna być ok. 1,5 razy większa od powierzchni budynku (a więc, tylko 300 m2 przy powierzchni użytkowej domu wynoszącej 200 m2). Gorsze parametry podłoża (grunt piaszczysty i suchy) mogą prowadzić do konieczności zwiększenia powierzchni kolektora – w skrajnym przypadku – nawet pięciokrotnie, zatem aż do 800 m2. Niemniej jednak nie jest to bardzo duża powierzchnia działki dla domu jednorodzinnego – obecnie do rzadkości należą działki budowlane o powierzchni mniejszej niż 1000 m2. Rzecz jasna, trzeba się liczyć ze zwiększonym kosztem robót ziemnych, w kontekście całości nie należy on jednak do czynników decydujących.
Izolacja termiczna budynku
Również następna wada, a więc wymóg właściwego zaizolowania budynku ze względu na konieczność ograniczenia strat ciepła wydaje się należeć do kategorii quasi-wad. Trudno bowiem rzeczowo oponować przeciwko zasadności powyższego wymogu, podobnie jak trudno znaleźć nowobudowane domy, który powstawałyby z lekkomyślnym lekceważeniem izolacji cieplnej. Urządzenie najlepiej sprawdzi się w budynku o małym zapotrzebowaniu na energię cieplną. To zaś przełoży się możliwość zastosowania tańszego modelu i niższe koszty ogrzewania.
Zalety
Część zalet podaliśmy już wyżej. Planując wykorzystanie do ogrzewania domu pompy ciepła, nie musimy budować komina spalinowego, pomieszczenia technicznego, ani miejsca na skład opału.
Nowe technologie w dziedzinie wykorzystania odnawialnych źródeł energii wychodzą naprzeciw oczekiwaniom związanym z ochroną środowiska. Są symbolem nowoczesności łączącej innowacyjność z troską o zachowanie substancji przyrody. Również pompy ciepła łączą komfort i wygodę użytkowania z bardzo dobrymi parametrami ekologicznymi. Urządzenia te nie emitują żadnych zanieczyszczeń (chyba, że za takie uznamy te, które powstają przy produkcji energii elektrycznej niezbędnej do pracy pompy). Należą też również do rozwiązań bardzo tanich w eksploatacji. Także obsługa nowoczesnych modeli nie nastręcza poważniejszych trudności. Są one wyposażone w „intuicyjny” interfejs oraz moduł połączenia z internetem, umożliwiający zdalną kontrolę urządzenia poprzez aplikację mobilną.
Szacuje się, że roczny koszt ogrzewania budynku o powierzchni użytkowej 200 m2 przy użyciu pompy ciepła wraz z przygotowywaniem ciepłej wody użytkowej zawiera się w granicach 1500-2000 zł (koszt ten obejmuje wydatki na energię elektryczną zużywaną przez urządzenie oraz grzałkę elektryczna w pompie powietrznej). Rzeczone koszty dla instalacji gazowej wynoszą ok. 3000 zł, elektrycznej zaś aż 6000 zł. Przy dwufazowym rozliczaniu zużycia prądu elektrycznego opłaty będą jeszcze niższe. Warto też pamiętać, że oprócz funkcji grzewczej w okresie jesienno-zimowym, pompa ciepła może chłodzić pomieszczenia mieszkalne i znowu zrobi to taniej niż tradycyjna klimatyzacja.
Należy wszakże pamiętać, że urządzenia działają najbardziej efektywnie, współpracując z dużym niskotemperaturowym źródłem górnym. Istotne znaczenie ma tu zredukowanie różnicy temperatur między dolnym a górnym źródłem ciepła. Dlatego też najczęściej projektuje się układ pompy ciepła z systemem ogrzewania podłogowego o temperaturze 28-35°C. Instalacja podłogowa powinna zaś zajmować możliwie dużą powierzchnię, dopuszcza się też rozmieszczenie przewodów w ścianach. Jest to szczególnie istotnie przy wykorzystywaniu pompy do klimatyzowania pomieszczeń latem. Jeśli jednak wykorzystuje się jako źródło górne grzejniki, należy pamiętać, że muszą być odpowiednio większe (albo zwiększenie ilości grzejników) i dostosowane do pracy z wodą najlepiej o temperaturze 50-55°C (wartość graniczna to 65°C).
Podsumowanie
Rzecz jasna, by nasz wybór był racjonalny, rozważyć trzeba przynajmniej kilka kwestii. Najważniejsze z nich to oczywiście
zapotrzebowanie domu na ciepło,
poziom i skład chemiczny wód gruntowych,
wielkość działki, czy też
nasze możliwości finansowe.
Na tej podstawie można podjąć decyzję co do wyboru instalacji grzewczej z pompą ciepła. Nigdy nie jest tak, że jakiś system jest optymalnym wyjściem w każdych warunkach. Nie ma rozwiązań idealnych, a o wszystkim przesądzają konkretne okoliczności czasu i miejsca. Samo zastosowanie instalacji nie gwarantuje deus ex machina niskich kosztów eksploatacji. Rachunku trzeba dokonać dla konkretnego projektu domu i konkretnej działki.
Jeżeli nurtuje Cię jakieś specyficzne do Twojego projektu domu pytanie – nie zawahaj się skorzystać z “telefonu do Przyjaciela” czyli jednego z tych wymienionych w zakładce Kontakt na naszej stronie internetowej. Ask zaprasza do sesji pytań i odpowiedzi.
